Bệnh thương hàn gà là một trong những mối đe dọa lớn đối với sức khỏe và năng suất của đàn gà. Được gây ra bởi vi khuẩn Salmonella gallinarum, bệnh thương hàn gà có thể dẫn đến tỷ lệ tử vong cao và gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng cho các trang trại chăn nuôi. Việc hiểu rõ về triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị bệnh thương hàn gà là vô cùng quan trọng để bảo vệ đàn gà và duy trì hiệu quả chăn nuôi. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn thông tin chi tiết và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả để kiểm soát bệnh thương hàn gà.
Bệnh thương hàn ở gà là như thế nào?
Bệnh thương hàn ở gà, hay còn gọi là nhiễm trùng toàn thân cấp tính do vi khuẩn Salmonella pullorum và Salmonella gallinarum gây ra, là một căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ảnh hưởng đến cả gà con và gà trưởng thành. Bệnh gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe, năng suất và hiệu quả kinh tế của ngành chăn nuôi gà.
Nguyên nhân gây bệnh thương hàn gà
Bệnh thương hàn ở gà do hai loại vi khuẩn chính gây ra: Salmonella pullorum và Salmonella gallinarum.
Vi khuẩn này có thể lây truyền qua nhiều con đường
- Tiếp xúc trực tiếp với gà bệnh hoặc phân gà bệnh: Vi khuẩn có thể xâm nhập vào cơ thể gà qua đường tiêu hóa khi gà ăn hoặc uống thức ăn, nước bị ô nhiễm.
- Lây truyền qua trứng: Vi khuẩn có thể xâm nhập vào buồng trứng của gà mái bị bệnh và lây truyền sang phôi thai, khiến gà con nở ra đã mang mầm bệnh.
- Lây truyền qua dụng cụ chăn nuôi: Vi khuẩn có thể tồn tại trên dụng cụ chăn nuôi, thức ăn, nước uống trong thời gian dài và lây lan sang gà khỏe khi chúng tiếp xúc với những vật dụng này.
Triệu chứng và dấu hiệu nhận biết bệnh thương hàn ở gà
Để nhận biết sớm và chính xác bệnh thương hàn ở gà, cần quan sát kỹ các triệu chứng và dấu hiệu sau
Triệu chứng ở gà con
Tiêu chảy: Đây là dấu hiệu điển hình nhất của bệnh thương hàn ở gà con. Phân gà có màu trắng, loãng, chứa nhiều dịch nhầy và thường dính vào hậu môn, khiến gà con gặp khó khăn trong việc di chuyển và đi lại.
Mệt mỏi, ủ rũ, kém ăn: Gà con bị bệnh thường có biểu hiện ủ rũ, mệt mỏi, xù lông, chán ăn và ít hoạt động.
Khớp sưng to: Vi khuẩn Salmonella có thể tấn công vào khớp, khiến khớp sưng to, đỏ và đau nhức. Gà con bị sưng khớp sẽ gặp khó khăn trong việc đi lại và có thể dẫn đến tình trạng liệt.
Tỷ lệ tử vong cao: Bệnh thương hàn ở gà con có tỷ lệ tử vong rất cao, đặc biệt là trong giai đoạn đầu của bệnh khi sức đề kháng của gà con còn yếu.
Triệu chứng ở gà trưởng thành
Giảm ăn, sụt cân: Gà trưởng thành bị bệnh thương hàn thường có biểu hiện giảm ăn, dẫn đến sụt cân nhanh chóng.
Tiêu chảy: Gà trưởng thành cũng có thể bị tiêu chảy, nhưng thường không rõ ràng như ở gà con. Phân gà loãng, có màu xanh và có thể lẫn máu.
Sưng phù đầu mặt, mí mắt: Do dịch tích tụ trong các xoang, gà trưởng thành bị bệnh thương hàn có thể bị sưng phù đầu mặt, mí mắt. Mắt gà đỏ, sưng và chảy nước mắt.
Giảm năng suất đẻ trứng: Gà mái bị bệnh thương hàn thường giảm năng suất đẻ trứng hoặc thậm chí ngừng đẻ trứng hoàn toàn.
Tỷ lệ tử vong thấp hơn gà con: So với gà con, tỷ lệ tử vong ở gà trưởng thành do bệnh thương hàn thấp hơn. Tuy nhiên, bệnh vẫn có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng và ảnh hưởng đến sức khỏe của gà.
Khả năng lây lan chi tiết của bệnh thương hàn gà
Bệnh thương hàn gà, do vi khuẩn Salmonella gây ra, có khả năng lây lan nhanh chóng và mạnh mẽ, gây thiệt hại nặng nề cho ngành chăn nuôi gia cầm. Bệnh lây truyền chủ yếu qua hai con đường chính: lây truyền dọc và lây truyền ngang.
Lây truyền dọc
Vi khuẩn Salmonella từ buồng trứng gà mẹ xâm nhập vào phôi hoặc qua vỏ trứng trong quá trình ấp nở, lây nhiễm trực tiếp cho gà con ngay từ khi chưa nở. Tỷ lệ lây nhiễm rất cao, hầu hết gà con nở ra từ gà mẹ bị bệnh đều bị nhiễm bệnh. Tỷ lệ tử vong của gà con nhiễm bệnh dọc thường rất cao, có thể lên đến 100%. Gà con sống sót sau nhiễm bệnh dọc thường trở thành gà mang mầm bệnh, tiếp tục lây lan sang các lứa gà sau.
Lây truyền ngang
Lây truyền ngang xảy ra khi gà con nhiễm bệnh trong môi trường ấp có thể bài tiết vi khuẩn ra môi trường xung quanh, lây nhiễm cho các gà con khác qua đường tiêu hóa. Gà khỏe mạnh có thể bị lây nhiễm bệnh khi ăn phải thức ăn, nước uống hoặc tiếp xúc với phân của gà bệnh.
Mật độ nuôi cao là một yếu tố thuận lợi cho lây lan bệnh, do sự tiếp xúc trực tiếp giữa các con gà. Điều kiện vệ sinh kém trong môi trường chăn nuôi bẩn thỉu, ẩm ướt cũng tạo điều kiện cho vi khuẩn Salmonella sinh sôi và phát triển mạnh. Thiếu dinh dưỡng làm cho gà có sức đề kháng yếu, dễ bị mắc bệnh hơn.
Lây truyền qua thiết bị chăn nuôi và con người
Vi khuẩn Salmonella có thể tồn tại trên dụng cụ chăn nuôi, thức ăn, nước uống trong thời gian dài và lây nhiễm cho gà khi chúng tiếp xúc. Người chăm sóc gà bệnh có thể mang vi khuẩn trên tay, quần áo và lây sang các đàn gà khác nếu không vệ sinh kỹ lưỡng.
Phương pháp điều trị bệnh thương hàn ở gà
Bệnh thương hàn ở gà là một bệnh lý nghiêm trọng do vi khuẩn Salmonella gây ra, đòi hỏi các biện pháp điều trị hiệu quả để bảo vệ sức khỏe của đàn gà và duy trì năng suất chăn nuôi. Dưới đây là những phương pháp điều trị chi tiết và hiệu quả cho bệnh thương hàn ở gà.
Sử dụng kháng sinh
Kháng sinh là phương pháp điều trị chính cho bệnh thương hàn ở gà. Việc lựa chọn loại kháng sinh cần dựa trên kết quả xét nghiệm kháng sinh đồ để xác định loại vi khuẩn gây bệnh và độ nhạy cảm của vi khuẩn với từng loại kháng sinh. Một số loại kháng sinh phổ biến và hiệu quả trong điều trị bệnh thương hàn ở gà bao gồm Florfenicol, Amoxicillin kết hợp với Colistin và Vitamin B12, Enrofloxacin kết hợp với Vitamin C và điện giải.
Sử dụng Florfenicol (Flor 200)
Florfenicol (Flor 200) là một kháng sinh phổ rộng, hiệu quả chống lại nhiều loại vi khuẩn Gram dương, Gram âm, Mycoplasma, Rickettsia và Chlamydia. Liều lượng khuyến cáo là 1ml Flor 200 pha với 2 lít nước cho gà con hoặc 1g/kg thức ăn; 1ml/lít nước hoặc 2g/kg thức ăn cho gà trưởng thành, sử dụng liên tục trong 5-7 ngày. Lưu ý rằng không nên sử dụng thuốc này cho gà đang đẻ trứng và nên ngừng sử dụng thuốc ít nhất 5 ngày trước khi giết mổ.
Amoxicillin kết hợp với Colistin và Vitamin B12
Amoxicillin chống lại vi khuẩn Gram dương, Colistin chống lại vi khuẩn Gram âm và Vitamin B12 giúp tăng cường sức đề kháng. Liều lượng khuyến cáo là Amoxicillin 10mg/kg thể trọng/ngày, Colistin 5mg/kg thể trọng/ngày và Vitamin B12 0.1mg/kg thể trọng/ngày, pha vào nước uống của gà và sử dụng trong 5-7 ngày. Tương tự, không sử dụng cho gà đang đẻ trứng và ngừng sử dụng thuốc ít nhất 5 ngày trước khi giết mổ.
Enrofloxacin kết hợp với Vitamin C và điện giải
Enrofloxacin có tác dụng chống lại cả vi khuẩn Gram dương và Gram âm, Vitamin C giúp tăng cường sức đề kháng và điện giải giúp bù nước và duy trì cân bằng điện giải. Liều lượng khuyến cáo là Enrofloxacin 10mg/kg thể trọng/ngày, Vitamin C 1g/lít nước và điện giải theo hướng dẫn sử dụng, pha vào nước uống của gà và sử dụng trong 3-5 ngày.
Ngoài các loại kháng sinh nêu trên, một số loại thuốc khác như Gentamycin, Tetracycline và Oxytetracycline cũng có thể được sử dụng để điều trị bệnh thương hàn ở gà tùy theo chỉ định của bác sĩ thú y.
Bổ sung Vitamin tăng sức đề kháng cho gà
Bên cạnh việc sử dụng kháng sinh, việc bổ sung các loại thuốc và vitamin có thể giúp hỗ trợ điều trị bệnh thương hàn và tăng cường sức đề kháng cho gà. Các loại vitamin như Vitamin A, D, E, K, B1, B2, B6, B12 và C giúp tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ phục hồi sức khỏe. Khoáng chất như canxi, photpho, sắt, kẽm và mangan hỗ trợ hệ xương khớp, hệ tiêu hóa và tăng cường sức đề kháng.
Men tiêu hóa cũng được sử dụng để cải thiện hệ tiêu hóa và tăng cường khả năng hấp thu thức ăn, trong khi các chất điện giải giúp bù nước và duy trì cân bằng điện giải, đặc biệt cần thiết cho gà bị tiêu chảy.
Phòng ngừa bệnh thương hàn trên gà
Vệ sinh và khử trùng
Tần suất: Thực hiện phun sát trùng định kỳ 1-2 lần mỗi tuần để đảm bảo môi trường chăn nuôi luôn sạch sẽ và hạn chế tối đa mầm bệnh.
Dung dịch sát khuẩn: Sử dụng dung dịch POVIDINE-10% CAO CẤP pha theo tỷ lệ 10ml/3 lít nước. POVIDINE-10% CAO CẤP có hiệu quả cao trong việc tiêu diệt vi khuẩn Salmonella gây bệnh thương hàn.
Đối tượng: Phun sát trùng toàn bộ khu vực chăn nuôi, bao gồm chuồng trại, dụng cụ chăn nuôi, máng ăn, máng uống, khu vực ấp trứng, v.v.
Lưu ý
- Nên phun sát trùng vào lúc trời ráo, thoáng mát.
- Mang khẩu trang, găng tay và quần áo bảo hộ khi thực hiện phun sát trùng.
- Sau khi phun sát trùng, cần để khô ráo hoàn toàn khu vực chăn nuôi trước khi cho gà vào.
Tăng cường sức đề kháng cho gà
Bổ sung dinh dưỡng
- Cung cấp cho gà đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, bao gồm protein, carbohydrate, chất béo, vitamin và khoáng chất.
- Sử dụng thức ăn chăn nuôi chất lượng cao, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.
- Bổ sung thêm các loại vitamin và khoáng chất cần thiết cho gà, đặc biệt là vitamin A, D, E, K, B1, B2, B6, B12, C, canxi, photpho, sắt, kẽm, mangan.
Sử dụng sản phẩm hỗ trợ
- Sử dụng các sản phẩm hỗ trợ tăng cường sức đề kháng cho gà như NH-ADE-B.COMPLEX với liều lượng 1g/3-4 lít nước kết hợp với G-POLYACID 1ml/lít nước.
- Nên tham khảo ý kiến bác sĩ thú y để lựa chọn sản phẩm phù hợp với độ tuổi, giống gà và điều kiện chăn nuôi.
Sử dụng kháng sinh để phòng bệnh
Lưu ý: Việc sử dụng kháng sinh cần được thực hiện theo chỉ định của bác sĩ thú y và tuân thủ đúng liều lượng hướng dẫn để tránh tình trạng kháng thuốc.
Một số loại kháng sinh commonly used to prevent Salmonella in chickens include:
- ENRO-10S: Liều lượng 1ml/6-10 kg thể trọng.
- COLI 102Z: Liều lượng 1g/10-14 kg thể trọng.
Cách sử dụng
- Pha thuốc vào nước uống hoặc trộn vào thức ăn cho gà theo hướng dẫn của bác sĩ thú y.
- Sử dụng thuốc theo đúng liều lượng và thời gian quy định.
- Ngừng sử dụng thuốc ít nhất 5 ngày trước khi giết mổ.
Hiểu biết về bệnh thương hàn gà, từ triệu chứng đến nguyên nhân và các biện pháp điều trị, là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe đàn gà và duy trì năng suất chăn nuôi. Phòng ngừa bệnh thương hàn gà bằng cách thực hiện các biện pháp vệ sinh chuồng trại, tiêm phòng đầy đủ và cung cấp chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm và thiệt hại kinh tế. Sự chú trọng và đầu tư vào công tác phòng chống bệnh không chỉ giúp đảm bảo sức khỏe cho đàn gà mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của ngành chăn nuôi.