Bệnh giun đũa là một trong những bệnh ký sinh trùng phổ biến nhất ở gà, gây ra nhiều tác hại cho sức khỏe và ảnh hưởng đến năng suất chăn nuôi. Bệnh do giun đũa Ascaridia galli ký sinh trong ruột gà, hút chất dinh dưỡng và gây tổn thương cho các cơ quan trong cơ thể gà. Bệnh có thể ảnh hưởng đến gà ở mọi lứa tuổi, từ gà con đến gà trưởng thành.
Đặc điểm của giun đũa gà
Bệnh giun đũa ở gà, do ký sinh trùng Ascaridia galli (Schrank, 1788) gây ra, là một căn bệnh phổ biến ảnh hưởng đến gà ở mọi lứa tuổi trên toàn thế giới. Theo thống kê, tỷ lệ gà nhiễm giun đũa dao động từ 18% đến 37%, gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và năng suất của gà. Giun đũa gà trưởng thành có màu vàng, với kích thước khác nhau giữa giun đực (dài 3-10 cm) và giun cái (dài 7-12 cm). Chúng ký sinh chủ yếu trong ruột non của gà, đôi khi còn ký sinh cả trong ống dẫn mật, gây ra các triệu chứng như chướng bụng, tiêu chảy và suy dinh dưỡng ở gà. Trứng giun đũa có vỏ dày, hình bầu dục, kích thước khoảng 70×90 micromet, có khả năng chống chịu tốt trong môi trường tự nhiên, tồn tại và phát triển tốt trong các điều kiện khắc nghiệt.
Nguyên nhân gây bệnh giun đũa trên gà
Nguyên nhân gây bệnh giun đũa ở gà chủ yếu là do gà nuốt phải trứng giun đũa thông qua thức ăn và nước uống bị ô nhiễm. Nguồn lây nhiễm chính là thức ăn, nước uống bị ô nhiễm bởi phân gà chứa trứng giun. Thức ăn xanh, rau củ quả chưa được rửa sạch cũng là nguồn lây nhiễm khi có trứng giun bám trên.
Nguồn nước bị ô nhiễm bởi phân gà cũng là một nguyên nhân phổ biến khiến gà dễ bị nhiễm giun đũa. Điều kiện môi trường thuận lợi cho sự phát triển của giun đũa bao gồm môi trường ẩm ướt, bẩn thỉu, mật độ nuôi gà cao, chuồng trại chật hẹp và vệ sinh kém. Thiếu nước uống sạch hoặc nước uống bị ô nhiễm cũng tạo điều kiện thuận lợi cho giun đũa phát triển và lây lan.
Sức đề kháng của gà yếu là một yếu tố quan trọng khiến gà dễ bị nhiễm giun đũa. Chế độ dinh dưỡng thiếu hụt, mất cân bằng, khiến sức khỏe của gà suy yếu, dễ mắc bệnh. Ngoài ra, việc gà mắc các bệnh khác làm suy yếu sức khỏe cũng làm tăng nguy cơ nhiễm giun đũa. Việc gà chưa được tiêm phòng đầy đủ cũng làm giảm khả năng đề kháng với các bệnh nhiễm trùng, trong đó có giun đũa.
Vì vậy, để phòng tránh và kiểm soát bệnh giun đũa, cần có biện pháp quản lý vệ sinh chuồng trại tốt, cung cấp thức ăn và nước uống sạch, đảm bảo chế độ dinh dưỡng cân bằng và tiêm phòng đầy đủ cho gà.
Chu trình phát triển chi tiết của giun đũa gà
Giun đũa gà (Ascaridia galli) ký sinh trong ruột non của gà, gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và năng suất của gà. Chu trình phát triển của giun đũa gà là một vòng tuần hoàn khép kín, trải qua sáu giai đoạn chính.
Giai đoạn đầu tiên là khi giun cái trưởng thành, có kích thước dài khoảng 7-12 cm, đẻ trứng ra ngoài qua phân. Mỗi con giun cái có thể đẻ tới 200.000 trứng mỗi ngày. Trứng giun có vỏ dày, hình bầu dục, kích thước khoảng 70×90 micromet, có màu vàng nâu và được thải ra ngoài môi trường theo phân của gà.
Trong giai đoạn thứ hai, trứng giun cần có điều kiện môi trường thích hợp về nhiệt độ và độ ẩm để phát triển thành ấu trùng gây nhiễm. Nhiệt độ tối ưu cho sự phát triển của trứng giun là 25-30°C, và độ ẩm thích hợp là 70-80%. Dưới những điều kiện này, trứng giun sẽ phát triển thành ấu trùng trong vòng 5-25 ngày.
Giai đoạn thứ ba xảy ra khi gà nuốt phải trứng giun qua thức ăn hoặc nước uống bị ô nhiễm. Trứng giun thường bám dính vào thức ăn và nước uống do gà đi lại và kiếm ăn trong môi trường bẩn thỉu. Khi trứng giun được nuốt vào dạ dày gà, giai đoạn thứ tư bắt đầu. Vỏ trứng sẽ bị hòa tan bởi axit dạ dày, giải phóng ấu trùng. Sau đó, ấu trùng di chuyển xuống ruột non của gà.
Trong giai đoạn thứ năm, khoảng 1-2 giờ sau khi gà ăn trứng, ấu trùng giun sẽ xâm nhập vào niêm mạc ruột non, di chuyển vào hệ thống mạch máu và đi đến gan và phổi. Tại phổi, ấu trùng giun sẽ chui qua thành mao mạch phổi, di chuyển lên khí quản, họng, thực quản và quay trở lại ruột non. Trong ruột non, ấu trùng giun sẽ ký sinh vào lớp niêm mạc và tiếp tục phát triển. Giai đoạn này kéo dài khoảng 19 ngày.
Giai đoạn cuối cùng là khi ấu trùng phát triển thành giun trưởng thành. Sau 19 ngày ký sinh ở lớp niêm mạc ruột non, ấu trùng giun sẽ lột xác lần cuối và phát triển thành giun trưởng thành. Giun trưởng thành ký sinh trong lòng ruột non của gà, hút chất dinh dưỡng từ thức ăn của gà. Giun trưởng thành có thể sống trong ruột non của gà trong khoảng 1-2 năm.
Tổng thời gian từ khi gà ăn trứng đến khi giun trưởng thành ký sinh trong ruột non là khoảng 35-58 ngày. Chu trình phát triển của giun đũa gà có thể thay đổi tùy thuộc vào điều kiện môi trường và sức khỏe của gà. Gà có thể bị nhiễm nhiều giun đũa cùng một lúc, dẫn đến tình trạng suy giảm sức khỏe nghiêm trọng.
Biến chứng và tác hại của bệnh giun đũa trên gà
Bệnh giun đũa trên gà, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, có thể dẫn đến nhiều biến chứng và tác hại nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe, năng suất chăn nuôi và thậm chí có thể gây tử vong cho gà. Tác hại đến sức khỏe gà bao gồm suy dinh dưỡng và còi cọc, do giun đũa ký sinh trong ruột hút chất dinh dưỡng của gà, khiến gà không nhận đủ dưỡng chất để phát triển.
Điều này làm giảm sức đề kháng, do thiếu máu và suy dinh dưỡng, gà dễ mắc các bệnh khác hơn. Trong trường hợp nhiễm giun đũa nặng, giun trưởng thành có thể tập trung thành búi lớn gây tắc ruột, dẫn đến tình trạng gà bỏ ăn, nôn mửa, đau bụng dữ dội và có thể tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Ngoài ra, giun đũa có thể làm tổn thương niêm mạc ruột, dẫn đến viêm ruột, tiêu chảy và phân có máu.
Trong những trường hợp nghiêm trọng, giun đũa có thể làm thủng ruột, dẫn đến nhiễm trùng ổ bụng nguy hiểm đến tính mạng của gà. Không chỉ dừng lại ở đó, giun đũa còn có thể di chuyển đến các cơ quan khác như gan, mật, phổi, gây tổn thương và suy giảm chức năng của các cơ quan này.
Tác hại đến năng suất chăn nuôi là một khía cạnh khác không thể bỏ qua. Gà bị nhiễm giun đũa sẽ chậm lớn, còi cọc và đẻ ít trứng do thiếu dinh dưỡng và sức khỏe suy yếu. Việc điều trị bệnh giun đũa cho gà cũng tốn kém chi phí, bao gồm chi phí cho thuốc men, nhân công và ảnh hưởng đến năng suất sinh sản của gà.
Trong trường hợp gà bị nhiễm giun đũa nặng và không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến chết gà, gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng cho người chăn nuôi. Những tác động này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận mà còn làm tăng gánh nặng chi phí quản lý và chăm sóc đàn gà, làm giảm hiệu quả sản xuất và gây thiệt hại lâu dài cho hoạt động chăn nuôi.
Phòng bệnh giun đũa trên gà hiệu quả
Bệnh giun đũa là một trong những bệnh ký sinh trùng phổ biến nhất ở gà, gây ra nhiều tác hại cho sức khỏe và ảnh hưởng đến năng suất chăn nuôi. Do đó, việc phòng bệnh giun đũa cho gà là rất quan trọng. Vệ sinh chuồng trại là biện pháp đầu tiên cần thực hiện. Cần vệ sinh chuồng trại thường xuyên, khử trùng định kỳ bằng các loại thuốc sát trùng phù hợp để loại bỏ phân, thức ăn thừa và rác thải khỏi chuồng trại. Giữ cho chuồng trại khô ráo và thoáng mát, sử dụng chất độn chuồng bằng rơm rạ, dăm bào hoặc cát sạch để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm.
Cung cấp thức ăn và nước uống đảm bảo vệ sinh cũng là biện pháp quan trọng. Đảm bảo thức ăn và nước uống sạch sẽ, không cho gà ăn thức ăn ôi thiu, nấm mốc. Rửa sạch máng ăn và máng uống trước khi cho gà ăn và uống để loại bỏ nguy cơ lây nhiễm.
Định kỳ tẩy giun cho gà là biện pháp hiệu quả để kiểm soát bệnh giun đũa. Tẩy giun định kỳ 2-3 tháng/lần bằng thuốc tẩy giun phù hợp với độ tuổi, sức khỏe và tình trạng bệnh của gà. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ thú y để lựa chọn loại thuốc tẩy giun phù hợp và tuân thủ hướng dẫn sử dụng thuốc một cách cẩn thận.
Nuôi gà theo mật độ phù hợp là biện pháp cần thiết để tránh lây nhiễm bệnh. Tránh thả gà quá dày và không nuôi chung gà với các loài động vật khác như vịt, ngan để tránh lây nhiễm chéo các bệnh ký sinh trùng.
Tránh cho gà ăn thức ăn ngoài, đặc biệt là thức ăn có nguồn gốc không rõ ràng, và cho gà ăn thức ăn viên hoặc thức ăn hỗn hợp đã được nấu chín kỹ để đảm bảo an toàn. Sử dụng các biện pháp phòng ngừa khác như nuôi gà theo phương pháp an toàn sinh học, hạn chế tiếp xúc với môi trường bên ngoài và sử dụng lưới chắn côn trùng để ngăn chặn sự xâm nhập của ruồi, muỗi.
Có thể nuôi thêm các loài động vật có ích như giun đất, kiến để tiêu diệt ấu trùng giun đũa trong môi trường. Những biện pháp này giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm bệnh, bảo vệ sức khỏe của đàn gà và nâng cao hiệu quả chăn nuôi.
Điều trị bệnh giun đũa ở gà chi tiết
Xác định chính xác bệnh là bước đầu tiên trong việc điều trị giun đũa ở gà. Quan sát các triệu chứng lâm sàng của gà như chậm lớn, còi cọc, giảm ăn, bỏ ăn, tiêu chảy, phân đen và gà đẻ ít trứng. Xét nghiệm phân gà dưới kính hiển vi để tìm trứng giun đũa là phương pháp xác định chính xác. Ngoài ra, có thể mổ khám gà chết để tìm kiếm giun đũa trong ruột.
Chọn thuốc tẩy giun phù hợp là bước tiếp theo. Có nhiều loại thuốc tẩy giun hiệu quả trên thị trường, nhưng cần lựa chọn loại thuốc phù hợp với độ tuổi, sức khỏe và tình trạng bệnh của gà. Một số loại thuốc tẩy giun phổ biến bao gồm Piperazine (cho gà uống hoặc trộn vào thức ăn với liều lượng 50-100 mg/kg trọng lượng gà), Tetramisol (cho gà uống hoặc trộn vào thức ăn với liều lượng 40 mg/kg trọng lượng gà), Levamisol (cho gà uống với liều lượng 30-60 ppm), Albendazole (trộn vào thức ăn với liều lượng 10 mg/kg trọng lượng gà trong 3 ngày liên tiếp), Mebendazole (trộn vào thức ăn với liều lượng 20 mg/kg trọng lượng gà trong 3 ngày liên tiếp), Fenbendazole (cho gà uống với liều lượng 5 mg/kg trọng lượng gà) và Ivermectin (tiêm dưới da với liều lượng 0,3 mg/kg trọng lượng gà).
Liều lượng và cách sử dụng thuốc cần tuân thủ theo hướng dẫn sử dụng một cách cẩn thận. Liều lượng thuốc có thể thay đổi tùy theo loại thuốc, độ tuổi, sức khỏe và tình trạng bệnh của gà. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ thú y trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào cho gà để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Các biện pháp hỗ trợ bao gồm vệ sinh chuồng trại sạch sẽ và khử trùng định kỳ để loại bỏ môi trường sống của giun đũa. Cung cấp cho gà thức ăn và nước uống đảm bảo vệ sinh an toàn, cùng với thức ăn dễ tiêu hóa để giảm gánh nặng cho hệ tiêu hóa của gà. Bổ sung vitamin và khoáng chất cho gà để tăng cường sức đề kháng, giúp gà nhanh chóng hồi phục sau khi điều trị.
Theo dõi sau điều trị là bước quan trọng để đảm bảo hiệu quả điều trị. Theo dõi sức khỏe của gà sau khi điều trị để đảm bảo rằng gà đã được chữa khỏi bệnh. Thực hiện tẩy giun định kỳ cho gà 2-3 tháng/lần để phòng ngừa bệnh tái phát, đảm bảo duy trì sức khỏe và năng suất chăn nuôi. Những biện pháp này, khi được thực hiện đúng cách, sẽ giúp kiểm soát và điều trị hiệu quả bệnh giun đũa ở gà.
Bằng cách thực hiện tốt các biện pháp phòng và trị bệnh giun đũa cho gà, bạn có thể bảo vệ đàn gà của mình khỏi bệnh, giúp gà phát triển khỏe mạnh và tăng năng suất chăn nuôi. Việc phòng bệnh giun đũa cần được thực hiện thường xuyên và đồng bộ, bao gồm vệ sinh chuồng trại, cung cấp thức ăn và nước uống đảm bảo vệ sinh, định kỳ tẩy giun cho gà,… Bên cạnh đó, khi gà có dấu hiệu nghi ngờ bị bệnh giun đũa, cần chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời để tránh biến chứng nguy hiểm.